Profilaktyka Edukacja i Promocja Zdrowia

MEDYCYNA STYLU ŻYCIA, CZYLI SPOSÓB NA DŁUGIE ŻYCIE

Stale wzrasta liczba specjalizacji lekarskich oraz zawodów, które związane są z ochroną zdrowia. Dostrzegalny jest ciągły i imponujący rozwój medycyny oraz nowych możliwości leczenia chorób. Powstają też nowe dziedziny medyczne dostarczające nowatorskich perspektyw. Jedną z nich jest Medycyna Stylu Życia. Budząca coraz większe zainteresowanie zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych , od niedawna również w Polsce.

Entuzjaści MSŻ propagują zmiany zachowań skoncentrowane głównie w sześciu obszarach, do których należą:

• palenie tytoniu,

• odżywianie,

• aktywność fizyczna,

• radzenie sobie ze stresem,

• sen,

• relacje międzyludzkie.

Dziedzina dla wszystkich

MSŻ to dziedzina, z której czerpać mogą wszyscy. Lekarze ortopedzi, onkolodzy czy diabetolodzy coraz chętniej korzystają z MSŻ. Nie ma wątpliwości, że prawidłowa masa ciała, abstynencja nikotynowa oraz aktywność fizyczna są podstawowymi elementami prewencji chorób onkologicznych czy sercowo-naczyniowych, ale są także ogniwem terapii w sytuacji, kiedy choroba już wystąpi. Nadwaga i otyłość, to także najważniejsze czynniki ryzyka rozwoju choroby zwyrodnieniowej stawów, leczonej między innymi przez reumatologów. Innym przykładem może być insulinooporność, która jest kombinacją kilku składowych czynników ryzyka. Czynniki te w większości można modyfikować. Odpowiednia dieta, dopasowana aktywność fizyczna bez wątpienia będą pomocne w walce z tym schorzeniem.

Wsparcie społeczne a zdrowie

MSŻ zwraca uwagę na wszystkie sześć przesłanek warunkujących zdrowie. Każdą z nich traktuje równie poważnie. Warto zaakcentować jeden z aspektów, który dotychczas łączony był tylko ze zdrowiem psychicznym. Mowa o relacjach międzyludzkich. Badania wskazują na istnienie związku między wsparciem społecznym a jakością i długością życia. Konsekwencją braku wsparcia społecznego są trudności z realizacją założonych celów zdrowotnych. Dotyczy to wielu chorób, w tym sercowo-naczyniowych, które w Polsce są nadal najczęstszą przyczyną zgonów. Kontakt z bliskimi i zaufanymi osobami stanowi swego rodzaju bufor łagodzący neuroendokrynne skutki stresu, co znacznie wpływa na możliwości adaptacyjne organizmu.

Działania medycyny stylu życia niosą korzyści zarówno dla pacjentów, jak i systemu ochrony zdrowia. Jak zauważa prof. dr hab. n. med. Artur Mamcarz; „Profilaktyka jest kosztowo najbardziej efektywną procedurą, co do tego nikt nie ma wątpliwości, chociaż trudno mierzalną i w dłuższej perspektywie. Poza tym zdrowy styl życia wydłuża czas aktywności zawodowej, zmniejsza absencję chorobową, co też jest ważne, biorąc pod uwagę aspekt finansowy”.

Żyjemy w czasach konsumpcjonizmu, dążenia do wygody, a jednocześnie doświadczamy braku czasu i nadmiaru obowiązków. Osoba, która całe dnie pracuje, a wśród takich osób nie brakuje lekarzy, żyje często w stresie, nie ma siły, ani czasu na aktywność fizyczną. Szybką nagrodą i przyjemnością może być słodki lub tłusty posiłek albo alkohol.

Czy lekarze chcą pracować w oparciu o Medycynę Stylu Życia?

Pewien pogląd na ten temat dają wyniki badania przeprowadzonego w grupie 438 lekarzy uczestniczących w obowiązkowych kursach specjalizacyjnych.1

• Aż 82 % z nich uważa, że wiedza na temat modyfikacji stylu życia oraz umiejętność przekazywania jej pacjentom stanowi istotne narzędzie w ich pracy.

• Taki sam odsetek lekarzy uważa, że kształcenie w zakresie Medycyny Stylu Życia powinno być obecne w programie nauczania na kierunkach medycznych i w trakcie kształcenia podyplomowego w szerszym zakresie, niż obecnie.

• Blisko 80% ankietowanych lekarzy uważa, że styl ich życia ma wpływ na podejmowanie przez nich rozmowy na temat stylu życia z pacjentem oraz ma wpływ na motywacje pacjenta.

Autorzy badania wskazują, że świadomość konieczności stosowania interwencji w zakresie MSŻ w praktyce lekarskiej jest bardzo wysoka. Jednocześnie podkreślają, że wiedza (i umiejętności) lekarzy w zakresie zaplanowania zmiany stylu życia pacjenta jest niewystarczająca, a edukacja medyczna lekarzy w Polsce wymaga wprowadzenia w szerszym zakresie teoretycznego i praktycznego kształcenia MSŻ.

W 2019 roku powstało Polskie Towarzystwo Medycyny Stylu Życia, które za cel postawiło sobie tworzenie, rozwijanie, wdrażanie oraz promowanie opartych na dowodach naukowych praktyk i zachowań wspierających prozdrowotny styl życia z poszanowaniem zdrowia i planety. Warto przyglądać się rozwojowi tej dziedziny medycyny, gdyż ma ona sporo do zaproponowania i na pewno podkreślać będzie znaczenie prewencji dla zdrowia.

Przypisy:

1. Badanie kwestionariuszowe zrealizowane przez Szkołę Zdrowia Publicznego CMKP w Warszawie w 2019 r.