Profilaktyka Edukacja i Promocja Zdrowia

PROGRAMY POLITYKI ZDROWOTNEJ - CENNE WSPARCIE DLA ZDROWIA OBYWATELI

Zdrowie zależy od nas wszystkich, a odpowiada za nie bardzo wielu interesariuszy. Jest ono związane nie tylko codziennymi wyborami ludzi czy świadczeniami medycznymi, ale również z polityką zdrowotną, którą na poziomie ogólnokrajowym kształtuje Ministerstwo Zdrowia, a na szczeblu lokalnym - samorządy.

Politykę zdrowotną można określić jako zestaw zasad i zadań związanych z podziałem środków finansowych na realizację przyjętych celów zdrowotnych. To organy władzy publicznej powinny tworzyć optymalne warunki funkcjonowania systemu ochrony zdrowia, a służba zdrowia powinna skupić się głównie (choć nie tylko) na leczeniu. Odchodząc od oceny aktualnej sytuacji służby zdrowia, warto przyjrzeć się roli samorządów, które w kontekście zdrowia odgrywają ważną rolę.

Jednym z przejawów partycypowania w wydatkach na ochronę zdrowia jest współfinansowanie lokalnych i regionalnych inwestycji zdrowotnych takich jak budowa ośrodków zdrowia czy zakup nowoczesnych technologii medycznych. Nie brakuje pozytywnych przykładów inwestycji w tym zakresie. Inwestycje to także wsparcie kadr medycznych oraz działania skierowane bezpośrednio do danej społeczności. Również zdrowej części populacji.

Profilaktyka i promocja zdrowia w regionie

To, co przeciętny obywatel widzi jako piknik zdrowia czy kampanie na rzecz walki przeciwdziałaniu otyłości u dzieci – realizowane jest za pomocą Programów Polityki Zdrowotnej. Regiony systematycznie dokonują analizy i oceny potrzeb zdrowotnych oraz czynników powodujących ich zmiany i co za tym idzie opracowują i wdrażają programy polityki zdrowotnej. Wspierają działania z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki oraz zapewniają finansowanie ich w trybie i na zasadach określonych przepisami. JST w ramach realizacji zadań własnych, mogą również dofinansowywać różne inicjatywy zdrowotne, w tym zwłaszcza polegające na profilaktyce chorób.

Każdy region określa swoje własne priorytety zdrowotne. Działania w zakresie ochrony zdrowia wynikają z pokaźnej liczby strategicznych programów. Najprościej mówiąc, wszystkie przedsięwzięcia muszą być ze sobą spójne i uwzględniać regionalne i krajowe strategie. Dodatkowym wyzwaniem, postrzeganym jako trudność dla podmiotów zaangażowanych w działania prozdrowotne jest fakt, że wszystkie współpracujące z nim sektory mają swoją organizacyjno-instytucjonalną i profesjonalną specyfikę, a sektor ochrony zdrowia nie jest przecież jedynym realizatorem polityki zdrowotnej. Jednym z ważniejszych dokumentów, o który oparte są działania w tym zakresie jest niewątpliwie Ustawa o Zdrowiu Publicznym czy Narodowy Program Zdrowia.

Skąd wziąć środki na finansowanie PPZ?

Dysponentem środków przeznaczonych na Programy Polityki Zdrowotnej jest Narodowy Fundusz Zdrowia. Samorządy mają szansę na otrzymanie całkiem sporych funduszy na realizację programu polityki zdrowotnej. Sporym problemem dla niektórych JST jest uzyskanie pozytywnej opinii Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, a ta jest warunkiem umożliwiającym staranie się o uzyskanie wsparcia. W tym miejscu należy podkreślić, że Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji wychodząc na przeciw autorom programów stale szkoli w tym zakresie. Niestety, są i takie samorządy, które nie podejmują trudu związanego z przygotowaniem wniosku i wystąpieniem do AOTMiT. Główną tego przyczyną są trudności z trafną diagnozą potrzeb. Poprawna konstrukcja Programów Polityki Zdrowotnej jest koniecznym warunkiem, uzyskania pozytywnej opinii Agencji.

Przykładem bardzo potrzebnego i atrakcyjnego działania, zrealizowanego w ramach Programu Polityki Zdrowotnej jest inicjatywa Miasta Szczecin i Poradni Stomatologii Dziecięcej Uniwersyteckiej Kliniki Stomatologicznej PUM. Leczenie stomatologiczne dzieci (a przede wszystkim dorosłych) to jednej z najsłabiej dofinansowanych przez państwo obszarów. Potrzeba wsparcia stomatologicznego kohorty szóstoklasistów została trafie rozpoznania, w wyniku czego zaplanowano i wdrożono atrakcyjny Program Polityki Zdrowotnej, na czym skorzystały zamieszkujące w Szczecinie dzieci.

Powadzenie działań prozdrowotnych nie jest tylko tendencją, czy modą. Wynika z zadań władz publicznych w zakresie zapewnienia równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej. Przychodząc na szczebel gmin i powiatów wymienić należy między innymi konieczność opracowania i realizacji oraz oceny efektów polityki zdrowotnej wynikających z rozpoznanych potrzeb zdrowotnych i stanu zdrowia mieszkańców. Gminy i powiaty współpracują w tym zakresie z samorządem województwa. Działania samorządu województwa prowadzone są na dużo większą skalę, niż te w powiatach i gminach. Dotyczy to zarówno działań z zakresu polityki zdrowotnej, jak i możliwości finansowania świadczeń gwarantowanych.

Niby dobrze, a jednak nie

Kontrola NIK z 2016 r., której wyniki sprawozdano w raporcie: „Realizacja programów polityki zdrowotnej przez jednostki samorządu terytorialnego”, wykazała, że polityka zdrowotna w samorządach realizowana jest w sposób niewystarczający. Gminy właściwie nie planują środków na ten cel (0,4% ogółu wydatków w samorządach w 2015 r.). Problemem są także źle konstruowane programy zdrowotne, bowiem tylko co dziesiąta JST objęta zadaniem dysponuje opracowaną lokalną lub regionalną polityką zdrowotną. W przedmiotowym zakresie mamy zatem jeszcze bardzo dużo do zrobienia. Chociaż należy przyznać, że postęp w tym temacie jest coraz bardziej zauważalny, a znalezienie przykładów świetnie realizowanych Programów Polityki Zdrowotnej - nie jest wcale trudne.

Samorząd Promujący Zdrowie

Znaczenie działań w tym zakresie docenia się coraz częściej. Od kilku lat w Polsce prowadzony jest Ogólnopolski Program Akredytacyjny: „Wysoka Jakość w Ochronie Zdrowia”, w ramach którego w 2020 r. odbyła się pierwsza edycja konkursu pt. „Samorząd Promujący Zdrowie”. Celem tej inicjatywy jest nagradzanie i wskazywanie opinii publicznej polskich gmin, powiatów i samorządów województwa, w których podejmowane są efektywne, nowoczesne i skuteczne działania na rzecz rozwoju ochrony zdrowia, profilaktyki zdrowego stylu życia i promocji aktywności fizycznej. Na złotej liście Laureatów znalazło się łącznie kilkadziesiąt gmin, miast i powiatów oraz (tylko) dwa Urzędy Marszałkowskie tj. UM Województwa Lubuskiego w Zielonej Górze i UM Województwa Opolskiego. Warto podkreślić Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego w 2019 roku otrzymał również certyfikat „PracoDawca Zdrowia” przyznawany przez Ministerstwo Zdrowia zakładom pracy, w których szczególnie dba się o zdrowie pracowników.

Jak widać zdrowie traktowane jest coraz bardziej priorytetowo i stale powiększa się grono podmiotów (z branż kiedyś tylko marginalnie, a współcześnie bardzo silnie) związanych z szeroko pojętą polityką prozdrowotną.